Đau đầu gối: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa

Đầu gối giữ vai trò trung tâm trong hầu hết các chuyển động của cơ thể, bất kỳ tổn thương nào tại đây cũng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động của người bệnh. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và triệu chứng đau đầu gối sẽ giúp bạn có hướng điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nguy hiểm về sau.  

Tình trạng đau đầu gối và những nguyên nhân thường gặp

Đau đầu gối là bệnh gì?

Đau khớp gối là triệu chứng cảnh báo những tổn thương tại cấu trúc bên trong hoặc vùng xung quanh khớp, bao gồm gân, sụn, dây chằng, mô mềm và túi hoạt dịch. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, không phân biệt tuổi tác hay giới tính. Vị trí đau thường khu trú ở ngay khớp gối hoặc lan tỏa từ hệ thống mô mềm, dây chằng và túi dịch bao quanh.

Tùy thuộc vào mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp. Nếu nguyên nhân chỉ liên quan đến chấn thương phần mềm nhẹ, triệu chứng đau đầu gối có thể tự cải thiện sau một thời gian nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Nếu cơn đau kéo dài không thuyên giảm hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường khác, người bệnh cần được thăm khám sớm để xác định nguyên nhân và có hướng xử trí kịp thời.

Dấu hiệu và triệu chứng đau đầu gối

Các biểu hiện dưới đây cho thấy khớp gối đang gặp vấn đề, mức độ nghiêm trọng sẽ thay đổi tùy theo nguyên nhân gây bệnh:

• Xuất hiện cảm giác đau nhức tại khớp gối.
• Khớp sưng to, có thể quan sát được bằng mắt thường.
• Vùng gối đỏ, khi sờ vào thấy nóng hơn bình thường.
• Cứng khớp, khó vận động.
• Khi cử động có thể nghe tiếng lạo xạo hoặc lục khục.
• Biến dạng khớp gối, có xu hướng cong vẹo hoặc lõm bất thường.
• Giảm hoặc mất cảm giác tại khu vực khớp.
• Không thể duỗi thẳng hoặc gập gối như bình thường.
• Một số trường hợp kèm theo triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh.

Cảm giác đau, không thể duỗi thẳng hoặc gập gối như bình thường

Nguyên nhân đau đầu gối phổ biến

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau đầu gối bao gồm: chấn thương, các bệnh lý xương khớp và cả thói quen sinh hoạt hàng ngày.

Chấn thương đầu gối 

Đầu gối là một trong những vị trí dễ bị chấn thương và cũng thường gặp nhất trong lâm sàng. Một số dạng chấn thương điển hình bao gồm:

Bong gân

Bong gân xảy ra khi dây chằng bị kéo giãn hoặc tổn thương một phần nhưng chưa bị đứt. Người bệnh thường cảm thấy đau dữ dội, khớp gối bầm tím do tụ máu, vùng tổn thương nóng lên và khó vận động.

Đứt hoặc giãn dây chằng

Dây chằng chéo trước là cấu trúc dễ bị tổn thương nhất, thường do chấn thương khi xoay người, ngã chống chân. Tình trạng này gây đau đầu gối, sưng nề và hạn chế cử động khớp. Sau vài tuần, triệu chứng giảm dần nhưng có thể dẫn đến teo cơ và làm khớp gối mất vững.

Dây chằng chéo trước là cấu trúc dễ bị tổn thương

Rách sụn chêm

Rách sụn chêm xảy ra khi bệnh nhân thường xuyên bê vác vật nặng hoặc xoay gối đột ngột. Sụn chêm bị rách gây đau, sưng và đôi khi mảnh sụn rách kẹt trong khe khớp, dẫn đến hiện tượng “kẹt khớp”. Trong trường hợp này, người bệnh cần phẫu thuật nội soi để giải quyết triệt để cơn đau.

Gãy xương

Trong các xương thuộc khớp gối, xương bánh chè là vị trí dễ gãy nhất khi có lực tác động mạnh. Dấu hiệu bao gồm đau nhói tại vùng tổn thương, bầm tím và mất khả năng vận động nếu hai đầu xương bị tách rời.

Trật khớp

Trật khớp xảy ra khi đầu xương di chuyển khỏi vị trí giải phẫu bình thường, gây đau dữ dội và sưng to. Người chơi thể thao thường gặp tình trạng trật xương bánh chè hoặc trật khớp chày – đùi, gây đau đầu gối dữ dội.

Viêm bao hoạt dịch

Bao hoạt dịch là túi chứa dịch có vai trò giảm ma sát và hỗ trợ vận động trơn tru giữa gân và dây chằng. Chấn thương khớp gối có thể làm bao hoạt dịch viêm, gây đau và cứng khớp, hạn chế vận động. 

Dấu hiệu bệnh lý xương khớp

Ngoài các chấn thương kể trên, tình trạng đau đầu gối có thể là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý xương khớp như: 

Thoái hóa khớp gối

Quá trình lão hóa tự nhiên, chấn thương, thói quen ngồi xổm, vận động quá mức hoặc thiếu rèn luyện thể chất có thể dẫn đến thoái hóa khớp gối. Khi khớp bị thoái hóa, người bệnh thường có biểu hiện đau đầu gối kèm theo tiếng lạo xạo khi gập – duỗi chân.

Viêm khớp gối

Tình trạng viêm làm lớp sụn khớp bị bào mòn, trở nên sần sùi khiến hai đầu xương cọ sát vào nhau, làm giảm khả năng hấp thụ lực và gây đau. Triệu chứng đặc trưng là cứng khớp buổi sáng, thường kéo dài dưới 30 phút, kèm theo hạn chế vận động.

Viêm khớp gối làm cứng khớp vào buổi sáng

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công vào màng hoạt dịch, dẫn đến viêm mạn tính. Lâu dần, quá trình viêm phá hủy sụn và đầu xương dưới sụn, gây đau, sưng, biến dạng khớp và thậm chí dính khớp nếu không được điều trị.

Bệnh gout

Bệnh gout xảy ra do rối loạn chuyển hóa khiến acid uric trong máu tăng cao, lắng đọng tại các khớp. Ngoài khớp ngón chân cái thường bị ảnh hưởng, khớp gối cũng có thể sưng đau dữ dội, kèm theo cảm giác nóng đỏ, đặc biệt trong các đợt cấp tính.

Bàn chân bẹt

Người có lòng bàn chân phẳng thiếu độ cong sinh lý sẽ làm thay đổi cơ học của khớp gối, tạo áp lực bất thường lên dây chằng và bề mặt khớp. Tình trạng này kéo dài làm tăng nguy cơ thoái hóa và đau đầu gối mạn tính. 

Yếu tố nguy cơ khác

Ngoài chấn thương và các bệnh lý xương khớp, một số yếu tố liên quan đến lối sống và thói quen sinh hoạt cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ đau đầu gối. Những thói quen không lành mạnh như thường xuyên thức khuya, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, lạm dụng chất kích thích hoặc ít vận động có thể làm giảm sức bền của hệ xương khớp, khiến khớp dễ bị tổn thương.

Thừa cân có thể tạo ra áp lực lớn lên gối, gây đau nhức khớp

Bên cạnh đó, tình trạng thừa cân hoặc tăng cân quá nhanh cũng tạo áp lực lớn lên khớp gối. Ngay cả những hoạt động thường ngày như đi bộ, đứng lâu hay leo cầu thang cũng trở thành gánh nặng cho khớp, lâu dần dẫn đến đau và thoái hóa.

Các cách giảm đau nhức đầu gối

Tình trạng đau đầu gối có thể thuyên giảm bằng nhiều biện pháp, từ nghỉ ngơi, tập luyện cho đến điều trị chuyên sâu.  

Nghỉ ngơi hợp lý

Việc dành thời gian nghỉ ngơi giúp khớp gối có cơ hội hồi phục và hạn chế các tổn thương tiến triển nặng hơn. Tuy nhiên, nghỉ ngơi không đồng nghĩa với việc bất động hoàn toàn. Ngồi hoặc nằm quá lâu có thể gây cứng khớp, làm suy yếu cơ quanh gối và khiến tình trạng đau nặng thêm.

Tập luyện phục hồi chức năng

Khi khớp gối đã giảm sưng đau và tổn thương mô phần nào hồi phục, người bệnh nên tập các bài tập nhẹ nhàng nhằm tăng cường sức mạnh cơ quanh gối, đặc biệt là cơ tứ đầu đùi – nhóm cơ đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và bảo vệ khớp. Để tránh chấn thương, nên thực hiện bài tập dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên viên vật lý trị liệu.

Liệu pháp chườm lạnh và chườm nóng

Liệu pháp chườm lạnh và chườm nóng là hai phương pháp hỗ trợ thường được áp dụng để làm dịu cơn đau đầu gối, cải thiện tình trạng viêm sưng ở khớp. 

• Chườm lạnh: Có tác dụng làm dịu cơn đau, giảm sưng viêm và hạn chế tổn thương mô, thường áp dụng hiệu quả trong vòng 48 giờ đầu sau chấn thương.
• Chườm nóng: Giúp thư giãn cơ, cải thiện lưu thông máu và giảm đau trong các bệnh lý mạn tính như thoái hóa khớp. Tuy nhiên, không nên sử dụng khi vùng da đang viêm đỏ, nóng hoặc có vết thương hở.

Chườm lạnh có tác dụng làm dịu cơn đau, giảm sưng viêm

Điều chỉnh tư thế vận động

Tư thế đúng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tải cho khớp gối và ngăn ngừa đau tái phát. Hãy điều chỉnh tư thế vận động theo hướng dẫn sau để giảm tình trạng đau đầu gối:

• Ngồi thẳng lưng, tránh nghiêng người sang hai bên.
• Hạn chế ngồi lâu một chỗ để tránh tình trạng cứng khớp.
• Có thể kê thêm gối để điều chỉnh độ cao, tạo sự thoải mái khi ngồi.
• Lựa chọn giày dép phù hợp, có khả năng nâng đỡ và hỗ trợ dáng đi. 

Điều trị dứt điểm bằng trang thiết bị hiện đại

Khi các phương pháp chăm sóc tại nhà không còn mang lại hiệu quả, cơn đau ngày càng nghiêm trọng và hạn chế vận động, người bệnh nên đến Bệnh viện Đồng Nai -2 để được thăm khám chuyên sâu. Tại đây, bệnh nhân sẽ được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao dưới sự chăm sóc tận tình của các bác sĩ chuyên khoa hàng đầu.

Dựa trên từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu như X-quang, CT, siêu âm hoặc MRI khớp gối để xác định chính xác nguyên nhân gây đau. Từ đó, một phác đồ điều trị cá nhân hóa sẽ được xây dựng, giúp người bệnh nhanh chóng cải thiện tình trạng và phục hồi khả năng vận động.

Các cách phòng ngừa đau đầu gối

Khớp gối là bộ phận dễ chịu ảnh hưởng từ các chấn thương hoặc thoái hóa theo thời gian. Để hạn chế nguy cơ đau nhức và bảo vệ sức khỏe khớp gối lâu dài, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:

• Bổ sung dưỡng chất cần thiết: Canxi, Magie, Kali cùng các vitamin nhóm B, C, E… giúp tăng cường sức khỏe xương khớp.
• Duy trì thói quen vận động khoa học: Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, đồng thời khởi động kỹ trước khi tập để hạn chế chấn thương.
• Giữ tư thế sinh hoạt đúng cách: Đứng thẳng lưng, tránh ngồi hoặc nằm quá lâu để giảm áp lực lên sụn khớp.
• Điều chỉnh cường độ vận động hợp lý: Tránh tập luyện hoặc làm việc quá sức, nên dừng lại ngay khi cảm thấy đau ở đầu gối.
• Lựa chọn giày dép phù hợp: Sử dụng giày vừa vặn với bàn chân, có khả năng nâng đỡ tốt.
• Kiểm soát cân nặng: Hạn chế tình trạng tăng cân quá nhanh để giảm áp lực đè nén lên khớp gối.

Khi có dấu hiệu đau đầu gối, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan hay tự ý áp dụng các biện pháp truyền miệng thiếu kiểm chứng. Việc điều trị không đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Thay vào đó, hãy chủ động thăm khám tại Bệnh viện Đồng Nai -2 để được chẩn đoán chính xác và xây dựng phác đồ điều trị an toàn!