I. ĐỊNH NGHĨA:

Thuốc tránh thai là một loại thuốc dạng viên uống có chứa hormone nhằm kiểm soát hoạt động của buồng trứng và tử cung, từ đó ngăn ngừa khả năng thụ thai ở người uống.

II. THUỐC TRÁNH THAI HÀNG NGÀY

Phân loại: Viên thuốc tránh thai phối hợp và viên thuốc tránh thai chỉ chứa progestin.

1.Thuốc tránh thai phối hợp (VPH)

Viên thuốc tránh thai phối hợp gồm vỉ loại 21 viên và vỉ loại 28 viên.

Thành phần: Phối hợp giữa estrogen tổng hợp và progestin

-Estrogen tổng hợp: ethinyl estradiol (EE), mestranol, hoặc estradiol valerate, micronized estradiol. Thường dùng EE với hàm lượng 20mcg, 30mcg, 35mcg

-Progestin: norethindron, levonorgestrel, desogestrel, norgestimat, drospirenon.

Cách sử dụng:        

-Uống vào ngày thứ nhất của chu kì kinh nguyệt hoặc trong vòng 5 ngày kể từ khi có kinh hoặc bất kỳ ngày nào chắc chắn không có thai.

-Nếu bắt đầu muộn hơn 5 ngày sau khi có kinh nên sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng trong 7 ngày tiếp theo.

-Phụ nữ sau sinh: 3-6 tuần sau sinh nếu không cho bé bú mẹ, hoặc 6 tháng sau sinh ở phụ nữ cho con bú.

-Uống mỗi ngày 1 viên, nên vào giờ nhất định để dễ nhớ, theo chiều mũi tên trên vỉ thuốc.

-Khi hết vỉ thuốc, nghỉ 7 ngày rồi dùng tiếp vỉ sau, dù đang còn kinh (đối với vỉ 21 viên) hoặc phải uống viên đầu tiên của vỉ tiếp theo vào ngày hôm sau dù đang còn kinh (với vỉ 28 viên).

Xử trí quên thuốc:

Quên uống 1 viên: uống một viên ngay khi nhớ ra và tiếp tục uống các viên khác như thường lệ. Tiếp tục uống đến hết vỉ, không cần phải dùng biện pháp tránh thai dự phòng.

Quên uống từ 2 viên trở lên: tùy thuộc vào khoảng cách từ lúc vỉ thuốc được bắt đầu cho tới thời điểm quên thuốc, khi đó sẽ xảy ra các trường hợp sau:

Quên vào tuần 1:

-Uống một viên ngay khi nhớ ra, các viên khác uống như thường lệ

-Dùng biện pháp tránh thai dự phòng trong 7 ngày tiếp theo.

-Dùng biện pháp tránh thai khẩn cấp nếu có quan hệ không dùng biện pháp bảo vệ trong 5 ngày trước đó.

Quên vào tuần 2:

-Uống một viên ngay khi nhớ ra, các viên khác uống như thường lệ.

-Dùng biện pháp tránh thai dự phòng trong 7 ngày tiếp theo.

Quên vào tuần 3:

-Uống 1 viên khi nhớ ra, các viên khác uống như thường lệ.

-Dùng biện pháp tránh thai dự phòng trong 7 ngày tiếp theo.

-Dùng tiếp vỉ tiếp theo sau khi uống hết các viên chứa hoạt chất.

Quên vào tuần 4: Bỏ viên thuốc quên, uống tiếp viên thuốc kế.

Quên uống 3 viên trở lên bất cứ lúc nào: ngừng vỉ thuốc, bắt đầu vỉ thuốc mới.

Nôn trong vòng 2 giờ sau uống thuốc: uống lại một viên thuốc khác.

Nôn nhiều và tiêu chảy sau uống thuốc:

-Nếu xảy ra trong vòng 24 giờ: cần tiếp tục uống thuốc theo đúng lịch.

-Nếu xảy ra liên tục từ 2 ngày trở lên: thực hiện giống như trường hợp quên uống thuốc

2. Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (VCCP)

Thành phần:

Progestin: norethindron, levonorgestrel, desogestrel, norgestimat, drospirenon…..

Cách sử dụng:

-Uống vào ngày thứ nhất của chu kì kinh nguyệt hoặc trong vòng 5 ngày kể từ khi có kinh hoặc bất kỳ ngày nào chắc chắn không có thai.

-Nếu bắt đầu muộn hơn 5 ngày sau khi có kinh cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng trong 2 ngày tiếp theo.

-Phụ nữ sau sinh: nên bắt đầu ngay khi có sữa, bắt đầu ở thời điểm nhỏ hơn 21 ngày thì không cần dùng biện pháp tránh thai dự phòng.

-Uống mỗi ngày 1 viên, phải uống vào một giờ nhất định, theo chiều mũi tên trên vỉ thuốc. Uống thuốc trễ 3 giờ trở lên phải được xử trí như quên thuốc.

-Dùng vỉ kế tiếp ngay sau khi hết vỉ trước, không ngừng giữa hai vỉ

Xử trí quên thuốc:

Quên uống thuốc (một viên hoặc nhiều hơn) hoặc uống trễ 3 giờ trở lên:

Khách hàng đã có kinh (kể cả đang cho con bú):

-Uống 1 viên ngay khi nhớ và tiếp tục uống mỗi ngày một viên như thường lệ.

-Cần sử dụng thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 2 ngày tiếp theo. Có thể cân nhắc sử dụng thêm biện pháp tránh thai khẩn cấp nếu có nguy cơ cao.

Khách hàng chưa có kinh và đang cho con bú:

-Uống một viên ngay khi nhớ ra và tiếp tục uống mỗi ngày một viên như thường lệ.

-Cần sử dụng thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 2 ngày, nếu sau 6 tháng hậu sản.

Nôn trong vòng 2 giờ sau uống thuốc: uống lại một viên thuốc khác.

Nôn nhiều và tiêu chảy sau uống thuốc:

-Nếu xảy ra trong vòng 24 giờ: cần tiếp tục uống thuốc theo đúng lịch.

-Nếu xảy ra liên tục từ 2 ngày trở lên: thực hiện giống như trường hợp quên uống thuốc.

III. THUỐC TRÁNH THAI KHẨN CẤP

Phân loại:

– Loại 72 giờ: Levonorgestrel 1,5mg hoặc 0,75mg

– Loại 120 giờ: Chất điều hòa thụ thể progestin: Ulipristal 30mg, Mifepriston 10mg

Cách dùng:

-Uống càng sớm càng tốt sau quan hệ tình dục không dùng biện pháp bảo vệ

-Trong vòng 72 giờ đối với levonorgestrel:

+Loại 1 viên (mỗi viên chứa 1,5mg levonorgestrel): uống 1 viên duy nhất trong 72 giờ sau khi quan hệ tình dục.

+Loại 2 viên (mỗi viên chứa 0,75mg levonorgestrel): uống hai lần, mỗi lần 1 viên cách nhau 12 giờ hoặc uống một lần cả 2 viên.

-Trong vòng 120 giờ đối với ulipristal 30mg hoặc mifepriston 10mg

-Nếu bị nôn trong vòng 2 giờ đầu cần uống ngay liều khác thay thế

-Không dùng quá 2 lần/tháng

-Cần ngưng thuốc tránh thai hằng ngày ít nhất 5 ngày sau khi dùng ulipristal hoặc mifepriston

Tác dụng phụ chung của thuốc ngừa thai: nhức đầu, buồn nôn, nôn, đau ngực căng ngực, tăng cân, tiêu chảy, rối loạn kinh nguyệt.

Nguồn: Dược sĩ CKII Nguyễn Lê Dương Khánh – Trưởng khoa Dược, Bệnh viện Đồng Nai -2