Đau khớp gối: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Đau khớp gối là một trong những bệnh lý cơ xương khớp phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi, do nhiều nguyên nhân khác nhau như chấn thương, thoái hóa khớp hay các bệnh viêm khớp mạn tính. Việc phát hiện sớm triệu chứng và thăm khám y khoa kịp thời giúp xác định chính xác nguyên nhân, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng.

Tìm hiểu đau khớp gối là gì, nguyên nhân và cách điều trị cụ thể

Đau khớp gối là gì?

Đau khớp gối là tình trạng tổn thương tại khớp gối hoặc các cấu trúc xung quanh như gân, sụn, dây chằng, mô mềm và túi hoạt dịch. Đây là vấn đề thường gặp ở nhiều lứa tuổi, có thể khởi phát do chấn thương (đứt dây chằng, rách sụn) hoặc liên quan đến các bệnh lý mạn tính như viêm khớp, gout, nhiễm trùng.

Nhiều trường hợp đau khớp gối mức độ nhẹ có thể cải thiện bằng nghỉ ngơi, chăm sóc tại nhà, vật lý trị liệu hoặc sử dụng nẹp hỗ trợ. Tuy nhiên, với những tổn thương nặng hoặc bệnh lý tiến triển, người bệnh có thể cần đến các biện pháp can thiệp chuyên sâu, bao gồm phẫu thuật.

Nguyên nhân gây đau khớp gối thường gặp

Mức độ và vị trí đau khớp gối phụ thuộc vào tác nhân gây bệnh, một số nguyên nhân phổ biến gồm:

Thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối là dạng viêm khớp phổ biến nhất, xảy ra khi lớp sụn bao phủ bề mặt khớp bị mòn dần theo thời gian, dẫn đến đau, cứng khớp và sưng khi vận động. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh thường khởi phát từ cuối độ tuổi 40 đến 50, nhưng cũng có thể gặp ở người trẻ, đặc biệt là vận động viên hoặc người từng chấn thương khớp.

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp xảy ra do rối loạn hệ thống miễn dịch, kháng thể bắt đầu nhầm lẫn các tế bào của cơ thể với virus và tấn công các tế bào mô lành, gây ra những cơn đau dai dẳng tại khớp gối, thậm chí ảnh hưởng trực tiếp đến các bộ phận khác của cơ thể như mắt, tim, hệ tuần hoàn và phổi.

Viêm khớp dạng thấp gây đau ở khớp gối

Đau đầu gối do bệnh gout

Gout là một dạng của viêm khớp, xảy ra khi có nhiều acid uric trong máu, tạo thành tinh thể sắc nhọn tại các khớp xương, gây sưng đỏ, đau giữ dội tại các khớp trên cơ thể như: ngón tay, khuỷu tay, bàn tay, cổ tay, ngón chân, mắt cá chân và hoàn toàn có thể gây đau ở khớp gối.

Dị tật bẩm sinh 

Một số dị tật bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng khớp gối, làm khởi phát tình trạng đau, viêm hoặc mất vững, cụ thể:

• Sụn chêm hình đĩa: Sụn chêm có hình thái bất thường, gây giảm ổn định khớp và đau gối ngay từ khi còn nhỏ, đồng thời làm tăng nguy cơ chấn thương.
• Trật khớp gối bẩm sinh: Hình thành do bất thường trong quá trình phát triển bào thai, có thể kèm theo biến dạng ở khớp háng hoặc chi dưới.
• Biến dạng xương (chân chữ X): Nếu kéo dài không tự điều chỉnh, biến dạng này tạo áp lực quá mức lên khớp gối, dẫn tới vi chấn thương, đau, viêm và nguy cơ thoái hóa sớm.
• Cứng đa khớp bẩm sinh: Bệnh lý hiếm gặp đặc trưng bởi nhiều khớp bị cứng và biến dạng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động, có thể phát hiện từ giai đoạn thai kỳ qua siêu âm.

Một số dị tật bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng khớp gối

Sai tư thế 

Tư thế không đúng có thể làm tăng áp lực bất thường lên khớp gối, dẫn đến tổn thương dây chằng, sụn, gân hoặc gây căng cơ.

• Ngồi sai tư thế: Thói quen ngồi xổm, ngồi bó gối, bắt chéo chân hoặc duy trì một tư thế quá lâu đều có thể làm khớp gối chịu tải trọng lớn và giảm lưu thông máu.
• Vận động sai kỹ thuật: Thực hiện không đúng động tác trong thể thao như squat, chạy, sút bóng, hoặc khi leo cầu thang có thể gây áp lực quá mức lên đầu gối.

Ngoài ra, các động tác gắng sức lặp đi lặp lại trong công việc hoặc luyện tập dễ gây thoái hóa sớm, tổn thương mô mềm quanh khớp và đau nhức kéo dài.

Đau khớp gối do chấn thương

Chấn thương là một trong những nguyên nhân thường gặp gây đau khớp gối. Các tác động trực tiếp hoặc gián tiếp có thể làm tổn thương nhiều cấu trúc quanh khớp như dây chằng, gân, sụn, xương và bao hoạt dịch.

• Đứt dây chằng chéo trước (ACL): Xảy ra khi lực xoắn hoặc đổi hướng đột ngột, thường gặp ở vận động viên bóng đá, bóng rổ.
• Gãy xương: Xương bánh chè và các xương quanh gối có thể gãy do ngã, tai nạn hoặc ở người loãng xương, chỉ cần va chạm nhẹ cũng gây gãy.
• Rách sụn chêm: Sụn chêm đóng vai trò giảm chấn giữa xương đùi và xương chày, dễ bị rách khi xoay gối đột ngột trong tư thế chịu lực.
• Viêm bao hoạt dịch: Chấn thương có thể làm viêm các túi dịch quanh khớp, gây sưng đau và hạn chế vận động.
• Viêm gân bánh chè: Thường gặp ở người chơi thể thao cường độ cao như chạy, nhảy, đạp xe; đặc trưng bởi đau và viêm tại gân nối xương bánh chè với xương chày.
• Trật khớp xương bánh chè: Khi xương bánh chè lệch khỏi vị trí giải phẫu, thường trượt ra phía ngoài, có thể gây đau dữ dội và mất vững khớp.

Đau khớp gối do chấn thương khi tham gia thể thao

Các nguyên nhân khác

Ngoài chấn thương và bệnh lý xương khớp, một số nguyên nhân khác gây đau khớp gối có thể kể đến như:

• Lối sống không lành mạnh: Thức khuya, sử dụng rượu, bia, thuốc lá,… lâu dài có thể làm suy yếu hệ cơ xương khớp, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng dư thừa gây áp lực lớn lên khớp gối ngay cả trong hoạt động đơn giản như đi bộ, leo cầu thang, đồng thời thúc đẩy thoái hóa khớp.
• Cơ yếu và kém linh hoạt: Cơ quanh khớp gối không đủ sức nâng đỡ sẽ làm tăng nguy cơ chấn thương.
• Tiền sử chấn thương: Các tổn thương trước đây ở khớp gối có thể để lại di chứng, khiến khớp dễ đau nhức và mất ổn định.

Khi xuất hiện tình trạng đau khớp gối, người bệnh không nên chủ quan. Việc thăm khám và chẩn đoán nguyên nhân chính xác là cơ sở quan trọng để xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp. Tùy theo mức độ và tình trạng tổn thương, bác sĩ có thể chỉ định nhiều phương pháp khác nhau như: sử dụng thuốc, tiêm nội khớp, can thiệp phẫu thuật hoặc kết hợp với các biện pháp vật lý trị liệu.  

Lợi ích của việc đi bộ khi bị đau khớp gối

Trong số các biện pháp hỗ trợ, đi bộ được xem là hình thức vận động trị liệu có lợi cho bệnh nhân đau khớp gối. Đây là hoạt động có cường độ thấp, ít gây áp lực trực tiếp, giúp khớp duy trì khả năng vận động, giảm nguy cơ cứng khớp, đồng thời nâng cao hiệu quả phục hồi chức năng.

• Tăng sức mạnh cơ quanh gối: Hoạt động đi bộ giúp các nhóm cơ đùi và cẳng chân khỏe hơn, tạo sự ổn định và giảm tải trọng tác động trực tiếp lên khớp gối.
• Kích thích tiết dịch khớp: Vận động đều đặn hỗ trợ sản sinh dịch nhầy, nuôi dưỡng sụn và giúp khớp di chuyển linh hoạt, hạn chế ma sát.
• Cải thiện tuần hoàn: Đi bộ thúc đẩy lưu thông máu, tăng cung cấp oxy và dưỡng chất cho mô quanh khớp, đồng thời góp phần giảm sưng viêm.
• Giảm đau, giảm cứng khớp: Việc vận động thường xuyên giúp cải thiện độ linh hoạt của khớp, làm giảm triệu chứng đau nhức do viêm khớp hoặc thoái hóa.
• Hỗ trợ duy trì cân nặng: Tập luyện giúp tiêu hao năng lượng, tránh thừa cân – một yếu tố nguy cơ gây quá tải khớp gối.

Đi bộ được xem là hình thức vận động trị liệu có lợi cho bệnh nhân đau khớp gối

Trường hợp nào đau khớp gối không nên đi bộ?

Mặc dù đi bộ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe xương khớp, song không phải trường hợp nào cũng phù hợp. Người bệnh cần thận trọng và tránh đi bộ trong những tình huống sau:

• Đau cấp tính kèm sưng, nóng, đỏ tại khớp: Đây thường là biểu hiện của tình trạng viêm khớp cấp, lúc này cần ưu tiên nghỉ ngơi, chườm lạnh hoặc sử dụng thuốc chống viêm theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Chấn thương chưa hồi phục hoàn toàn: Việc vận động quá sớm có thể làm tổn thương nặng hơn và kéo dài thời gian hồi phục.
• Giới hạn vận động rõ rệt: Khi khớp gối khó gập hoặc duỗi, đi bộ sẽ gây đau và tăng nguy cơ biến chứng.
• Nguy cơ té ngã cao hoặc mất thăng bằng: Những yếu tố này có thể dẫn đến chấn thương mới, khiến khớp gối tổn thương nặng hơn.
• Thoái hóa khớp giai đoạn muộn: Ở giai đoạn này, việc đi bộ có thể làm tăng áp lực lên khớp, khiến tình trạng thoái hóa tiến triển nhanh hơn.
• Theo chỉ định chuyên môn: Trong một số trường hợp, quyết định có nên đi bộ hay không cần dựa vào đánh giá và hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ điều trị.

Chấn thương chưa hồi phục hoàn toàn không nên tập đi bộ ngay

Người bị đau khớp gối nên đi bộ và vận động thế nào?

Đi bộ đúng cách có thể giúp cải thiện chức năng khớp và giảm nguy cơ cứng khớp ở bệnh nhân đang gặp tình trạng đau khớp gối. Để đạt hiệu quả và hạn chế rủi ro, người bệnh cần thực hiện một số nguyên tắc khi tập luyện như sau:

• Khởi động trước khi tập: Dành 5 – 10 phút để thực hiện các động tác giãn cơ đơn giản, giúp khớp gối và cơ bắp làm quen, giảm khả năng chấn thương.
• Lựa chọn giày thích hợp: Sử dụng giày thể thao nhẹ, đế mềm, ôm chân vừa phải để hỗ trợ nâng đỡ bàn chân và giảm tải cho khớp gối.
• Chọn địa hình an toàn: Nên đi trên bề mặt bằng phẳng, tránh leo dốc, cầu thang hoặc những nơi dễ trơn trượt.
• Tư thế khi đi bộ: Giữ thẳng lưng, bước ngắn, tốc độ chậm rãi, tránh bước quá dài hoặc đổ người về phía trước.
• Tăng dần mức độ: Khởi đầu bằng các buổi đi bộ ngắn 10 – 15 phút, sau đó điều chỉnh thời lượng và cường độ theo khả năng thích nghi của cơ thể.
• Hạ nhiệt sau tập: Kết thúc bằng việc đi chậm trong 5 phút, kết hợp động tác kéo giãn cơ chân để giảm đau mỏi sau vận động.

Đau khớp gối là tình trạng thường gặp, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và gây ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Khi cơn đau kéo dài, gây hạn chế vận động hoặc làm thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày, người bệnh nên chủ động thăm khám tại Bệnh viện Đồng Nai -2. Với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, cùng phác đồ điều trị khoa học, bệnh nhân sẽ được chẩn đoán chính xác và tư vấn giải pháp chăm sóc – điều trị phù hợp, góp phần cải thiện chức năng vận động và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.