Hướng dẫn vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến

Sau khi trải qua cơn tai biến, người bệnh thường phải đối mặt với nhiều di chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Lúc này, vật lý trị liệu phục hồi sau tai biến trở thành phương pháp trọng yếu, giúp tái thiết lập chức năng thần kinh – cơ, cải thiện khả năng vận động, phòng ngừa biến chứng và tạo tiền đề cho quá trình hồi phục toàn diện. Đây không chỉ là liệu trình hỗ trợ y khoa, mà còn là chìa khóa để người bệnh dần lấy lại sự độc lập trong sinh hoạt và hòa nhập với cuộc sống thường ngày.

Hướng dẫn vật lý trị liệu phục hồi sau tai biến hiệu quả

Vì sao người bệnh cần vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến?

Tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến mạch đóng vai trò then chốt trong quá trình hồi phục. Phương pháp này giúp tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện sức mạnh cơ bắp và phục hồi dần khả năng vận động. Không chỉ vậy, vật lý trị liệu còn hỗ trợ khôi phục ngôn ngữ, khả năng giữ thăng bằng, di chuyển cũng như rèn luyện cho bệnh nhân tự thực hiện các sinh hoạt thường ngày.

Đặc biệt, đối với người bị liệt nửa người sau đột quỵ, việc chăm sóc và tập luyện đúng cách là yếu tố quyết định để giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm như viêm phổi do nằm lâu, loét da tỳ đè, rối loạn tâm lý hoặc trầm cảm.

Lý do người bệnh cần tập lý trị liệu sau tai biến

Vai trò của vật lý trị liệu phục hồi chức năng trong quá trình phục hồi

Vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến là yếu tố cốt lõi trong quá trình phục hồi chức năng, đóng vai trò giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Thông qua hệ thống bài tập và kỹ thuật chuyên biệt, phương pháp này mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

Vai trò của vật lý trị liệu trong quá trình phục hồi hiện nay

• Khôi phục khả năng vận động: Các bài tập nhằm tăng sức mạnh cơ bắp, duy trì tầm vận động khớp, giúp bệnh nhân dần tự thực hiện các hoạt động cơ bản như đi lại, ăn uống, vệ sinh cá nhân.
• Cải thiện thăng bằng và phối hợp: Rèn luyện khả năng giữ thăng bằng, phối hợp động tác nhịp nhàng, từ đó giảm thiểu nguy cơ té ngã.
• Giảm đau và cứng khớp: Thông qua chườm nóng, chườm lạnh, xoa bóp hoặc kéo giãn cơ, vật lý trị liệu giúp tăng tuần hoàn máu, giảm co cứng, giảm đau hiệu quả.
• Ngăn ngừa biến chứng: Giảm nguy cơ teo cơ, cứng khớp, loét da do bất động lâu ngày.
• Cải thiện tinh thần: Những tiến bộ trong tập luyện giúp bệnh nhân lấy lại niềm tin, giảm căng thẳng và hạn chế rối loạn tâm lý sau đột quỵ.

Cơ chế tác động của vật lý trị liệu phục hồi chức năng

Kích thích thần kinh: Tác động lên hệ thần kinh trung ương và ngoại biên, giúp tái lập các đường dẫn truyền và kết nối thần kinh bị tổn thương.

•   Tăng cường tuần hoàn: Thúc đẩy máu lưu thông đến vùng tổn thương, cung cấp oxy và dưỡng chất cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào.
•   Giảm co cứng cơ: Kỹ thuật kéo giãn, xoa bóp làm giảm co thắt, nâng cao tính linh hoạt của cơ và khớp.

Lợi ích toàn diện

•   Nâng cao chất lượng sống: Giúp người bệnh độc lập hơn trong sinh hoạt, giảm gánh nặng cho gia đình.
•   Cải thiện sức khỏe tổng thể: Tăng cường hệ tim mạch, hô hấp, sức đề kháng và khả năng vận động toàn thân.
•   Giảm chi phí điều trị lâu dài: Hạn chế biến chứng, rút ngắn thời gian nằm viện, giảm nhu cầu dùng thuốc.

Xem thêm bài viết: Hướng dẫn thủ tục khám chữa bệnh bảo hiểm y tế 2025

Quá trình vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não diễn ra như thế nào?

Quá trình vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não thường diễn ra như sau (mang tính tham khảo, không giống nhau cho mọi trường hợp):

1. Ngày đầu tiên

Vào ngày đầu tiên, người bệnh được cấp cứu tại bệnh viện để lưu thông lượng máu lên não, ổn định tình trạng và kiểm soát triệu chứng. Nếu đột quỵ do tắc mạch, Bác sĩ nội khoa sẽ chỉ định thuốc làm tan cục máu đông. Trường hợp xuất huyết não, người bệnh có thể cần phẫu thuật để ngăn tổn thương lan rộng.

Việc vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến nên bắt đầu càng sớm càng tốt, thường là ngay sau ngày đầu tiên. Các bác sĩ, điều dưỡng và Bác sĩ phục hồi chức năng sẽ phối hợp để cùng theo dõi tình trạng, đưa ra phương pháp điều trị, tập luyện phù hợp cho người bệnh. người bệnh được tập PHCN với các bài tập PHCN tập trung chủ yếu vào mục tiêu: ngừa biến chứng hô hấp, ngừa nhiễm trùng đường tiểu, ngừa biến dạng, ngừa loét, ngừa teo cơ cứng khớp.

2. Tuần đầu tiên

Người bệnh thường phải nằm viện từ 5-7 ngày (tùy trường hợp) sau đột quỵ. Trong giai đoạn này, bác sĩ tiếp tục theo dõi lâm sàng, điều chỉnh phác đồ điều trị. Mục tiêu là tìm được liệu pháp phù hợp nhất cho người bệnh để tối ưu thời gian phục hồi sau tai biến.

• Người bệnh sẽ được bắt đầu tập sớm sau khi bệnh đã ổn định, mỗi giai đoạn sẽ có những bài tập khác nhau.
• Người bệnh được hướng dẫn tập luyện trong phạm vi khả năng của họ, hỗ trợ khi cần thiết. Tùy theo khả năng hồi phục để giảm bớt mức độ trợ giúp để người bệnh có thể tự chủ hơn.
• Sau khi bệnh đã ổn định hơn , người bệnh nên bắt đầu bằng những bài tập với các tư thế và vị trí khác nhau từ đơn giản đến phức tạp dần, từ dễ đến khó. Giúp người bệnh có thể rời giường càng sớm càng tốt nếu khả năng bệnh lý cho phép.
• Khi tình trạng ổn định, người bệnh có thể xuất viện sau một tuần. Việc phục hồi vẫn tiếp tục diễn ra tại nhà với sự hỗ trợ từ người thân hoặc nhân viên y tế.

3. Ba tháng tiếp theo :

Kế hoạch vật lý trị liệu phục hồi chức năng có thể bao gồm:

• Ngôn ngữ trị liệu: Cải thiện khả năng diễn đạt, tiếp nhận ngôn ngữ và hiểu lời nói của người khác.
• Vật lý trị liệu: Tập trung khôi phục vận động, tăng cường sức cơ và khả năng phối hợp cơ bắp. Người bệnh có thể cần học cách sử dụng dụng cụ hỗ trợ như gậy, xe tập đi, xe lăn hoặc nẹp mắt cá chân.
• Hoạt động trị liệu (Liệu pháp nghề nghiệp): Giúp người bệnh thực hiện các sinh hoạt hàng ngày như ăn uống, mặc đồ, tắm rửa, viết và đọc.
• Tâm lý trị liệu: Hỗ trợ hồi phục chức năng nhận thức như trí nhớ, xử lý, giải quyết vấn đề, kỹ năng xã hội, khả năng phán đoán,… Đồng thời, can thiệp tâm lý giúp phòng ngừa hoặc điều trị các rối loạn như trầm cảm sau đột quỵ.
• Sử dụng thuốc: Để điều trị chấn thương não hoặc chứng trầm cảm sau đột quỵ (nếu có)

Trong giai đoạn này, đa số người bệnh đã hoàn thành chương trình hồi phục chức năng tại các bệnh viện. Một số trường hợp có hiện tượng “phục hồi tự phát” – khi chức năng tưởng chừng đã mất bất ngờ quay trở lại. Đây là kết quả của việc não bộ thiết lập lại các đường dẫn mới để thực hiện nhiệm vụ cũ.

Ngoài các biện pháp cơ bản như vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu và tâm lý trị liệu; bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp hỗ trợ nâng cao như: kích thích điện, kích thích từ xuyên sọ không xâm lấn, xoa bóp trị liệu, châm cứu, hoặc sử dụng thảo dược. Mục đích để rút ngắn thời gian phục hồi sau tai biến.

Tuy nhiên trong quá trình phục hồi, một số trường hợp gặp phải biến chứng như viêm phổi, nhồi máu cơ tim hoặc tai biến lần 2. Khi đó, tiến trình hồi phục sau tai biến mạch máu não có thể phải tạm ngưng để bác sĩ tập trung điều trị biến chứng.

4. Sau 6 tháng

Thời gian vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm, tùy vào mức độ tổn thương và khả năng đáp ứng điều trị. Sau 6 tháng, phần lớn người bệnh đã đạt được trạng thái sức khỏe tương đối ổn định. Việc vật lý trị liệu phục hồi chức   năng vẫn tiếp tục diễn ra, nhưng mức độ cải thiện sẽ không rõ rệt như những ngày đầu.

Một số người có thể phục hồi hoàn toàn nhưng vẫn cần tái khám định kỳ suốt đời để bác sĩ theo dõi và dự phòng đột quỵ tái phát.

Đối với trường hợp chưa hồi phục hoàn toàn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc, hướng dẫn thay đổi chế độ ăn, tập thể dục và xây dựng lối sống lành mạnh. Những biện pháp này nhằm cải thiện tăng cường thể lực, cải thiện giấc ngủ, phục hồi chức năng vận động và giảm nguy cơ té ngã cũng như tái phát tai biến.

Kế hoạch vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến sẽ được cá nhân hóa dựa trên tiến độ và nhu cầu của từng người. Trong một số trường hợp, người bệnh cần học thêm các kỹ năng mới để thích nghi với cuộc sống hiện tại.

vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến là một quá trình dài, dễ khiến người bệnh nản lòng. Tuy nhiên, bằng sự nỗ lực và tuân thủ trong điều trị, người bệnh có thể rút ngắn thời gian phục hồi sau tai biến và sớm quay trở lại cuộc sống bình thường.

Vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến

Tham khảo thêm về bài viết  khám sức khỏe tổng quát

Những lưu ý khi người bệnh tai biến tập vật lý trị liệu

Những lưu ý quan trọng trong quá trình tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau tai biến:

Các lưu ý khi người bệnh tai biến tập vật lý trị liệu

• Tập luyện đúng mức, không quá sức: Người bệnh nên bắt đầu từ những động tác nhẹ, phù hợp với khả năng hiện tại, sau đó tăng dần cường độ theo tiến triển phục hồi. Việc gắng sức quá mức có thể gây phản tác dụng và làm tăng nguy cơ tổn thương.
• Sự đồng hành của gia đình: Quá trình phục hồi thường kéo dài và đòi hỏi sự kiên trì. Vì vậy, người thân cần động viên tinh thần, đồng thời theo dõi sát sao để hỗ trợ người bệnh kịp thời trong mỗi buổi tập.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Nên ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu, giàu chất xơ và vitamin từ rau củ, trái cây tươi. Hạn chế các món nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có cồn và chất kích thích để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và tiến trình phục hồi.
• Tập luyện dưới sự giám sát chuyên môn: Các bài tập cần được thực hiện theo hướng dẫn và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ vật lý trị liệu. Điều này không chỉ đảm bảo an toàn mà còn tối ưu hiệu quả, giúp bệnh nhân phục hồi chức năng nhanh và bền vững hơn.

Có thể thấy, quá trình hồi phục sau tai biến là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên trì và phương pháp điều trị đúng đắn. Trong đó, vật lý trị liệu phục hồi sau tai biến giữ vai trò then chốt, không chỉ giúp cải thiện chức năng vận động mà còn nâng cao chất lượng sống, giảm thiểu biến chứng và hỗ trợ người bệnh từng bước quay lại với sinh hoạt thường ngày. Đây chính là giải pháp bền vững, mang lại hy vọng và cơ hội phục hồi toàn diện cho người bệnh.

Nếu bạn hoặc người thân cần được tư vấn và hỗ trợ y tế chuyên sâu, để biết thêm thông tin về các chương trình tập phục hồi chức năng cho người tai biến nói riêng hay các khoa khám bệnh, điều trị  hãy liên hệ ngay Bệnh viện Đồng Nai -2 qua số điện thoại 1900 5199. Đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình chăm sóc và phục hồi sức khỏe.