NHỒI MÁU CƠ TIM CẤP VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT
Nhồi máu cơ tim (NMCT) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện và tử vong hiện nay trên thế giới. Nếu không được điều trị, 30% bệnh nhân sẽ tử vong đặc biệt khi có biến chứng cơ học thì tỉ lệ tử vong lên đến hơn 90%, nhưng nếu được điều trị tích cực, tỉ lệ tử vong giảm còn 6 – 10%. Do đó, NMCT cấp là một bệnh cảnh cấp cứu cần được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
I.Định nghĩa:
Là tình trạng giảm hoặc ngưng dòng chảy trong lòng động mạch nuôi tim (động mạch vành) do có huyết khối trong động mạch vành.
II.Nguyên nhân:
Do mảng xơ vữa của động mạch vành hình thành theo thời gian và đột ngột trở nên mất ổn định bị rạn nứt hoặc bị loét. Sau đó, tiểu cầu sẽ đến bám vào, hình thành cục huyết khối gây hẹp rồi tiếp tục tạo lập huyết khối đỏ giàu fibrin gây tắc hẳn động mạch vành dẫn đến nhồi máu cơ tim.
III.Yếu tố nguy cơ:
Những bệnh nhân có nguy cơ cao bị NMCT cấp bao gồm:
-Nam >45 tuổi, nữ >55 tuổi
-Thừa cân, béo phì
-Ít vận động thể lực
-Hút thuốc lá
-Tăng huyết áp
-Đái tháo đường
-Rối loạn mỡ máu
-Stress
Trong hơn 50% các trường hợp, bệnh nhân sẽ có một yếu tố khởi kích xảy ra trước khi NMCT như: vận động gắng sức, stress tâm lý, phẫu thuật, có bệnh lý nội khoa nặng.
IV.Triệu chứng:
-
- Đau ngực là triệu chứng thường gặp nhất với các tính chất sau:
- Đau sau xương ức hoặc đau ngực trái
- Kiểu đè nặng, siết chặt, bóp nghẹt
- Lan lên cổ, hàm dưới, vai trái hoặc bờ trụ tay trái. Một số trường hợp lan xuống thượng vị nhưng không bao giờ vượt quá rốn
- Thời gian: thường kéo dài >30 phút
- Triệu chứng kèm theo: khó thở, vã mồ hôi (đau ngực sau xương ức, kéo dài >30 phút, kèm vã mồ hôi gợi ý rất nhiều đến nhồi máu cơ tim)
- Một số bệnh nhân không biểu hiện đau ngực mà có những triệu chứng không đặc hiệu: cảm giác mệt mỏi, cảm giác hồi hộp, khó thở, đau thượng vị, buồn nôn, nôn, rối loạn tri giác… Bệnh nhân hậu phẫu, lớn tuổi, đái tháo đường có thể không biểu hiện đau ngực mà xuất hiện triệu chứng rối loạn tri giác hoặc dấu hiệu sinh tồn xấu đi khi bị NMCT cấp.
V.Xét nghiệm chẩn đoán:
-
- 03 xét nghiệm cần làm ngay trên bệnh nhân có triệu chứng nghi ngờ NMCT cấp đó là: điện tâm đồ (ĐTĐ), men tim và siêu âm tim.
- Đo ĐTĐ càng sớm càng tốt ngay tại phòng cấp cứu, thời gian trì hoãn không nên quá 10 phút. Theo dõi ĐTĐ liên tục càng sớm càng tốt cho tất cả các bệnh nhân nghi ngờ NMCT cấp.
- Xét nghiệm men tim cho tất cả bệnh nhân trong giai đoạn cấp nhưng không nên chờ kết quả men tim để bắt đầu điều trị tái tưới máu.
- Siêu âm tim có thể hỗ trợ chẩn đoán trong những trường hợp chưa chắc chắn nhưng không nên chờ siêu âm tim nếu điều này làm trì hoãn việc chụp mạch vành.
- Các xét nghiệm khác như chức năng thận, điện giải đồ và mỡ máu nên được thực hiện trong vòng 24 giờ từ khi bệnh nhân nhập viện bên cạnh làm các xét nghiệm thường quy khác như công thức máu, đông máu toàn bộ…
VI.Điều trị:
Điều trị nội khoa cấp cứu:
- Oxy liệu pháp: khi có giảm oxy máu
- Giảm đau
- Kháng đông
- Kháng kết tập tiểu cầu
- Các điều trị khác: kiểm soát huyết áp, đường huyết, statin…
Điều trị tái thông mạch vành:
- Tái tưới máu mạch vành là điều trị quan trọng và cần thực hiện sớm nhất có thể được song song với các điều trị nội khoa khác cho tất cả các bệnh nhân NMCT cấp đặc biệt thể NMCT xuyên thành.
- Can thiệp mạch vành được khuyến cáo hơn tiêu sợi huyết trong điều kiện và khoảng thời gian cho phép.
VII.Phòng ngừa:
Điều chỉnh các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như:
- Ngưng hút thuốc lá,
- Giảm cân nếu béo phì,
- Tăng cường tập luyện thể dục thể thao.
-Kiểm soát huyết áp nếu có tăng huyết áp
-Điều trị rối loạn mỡ máu theo các khuyến cáo
-Kiểm soát đường huyết và HbA1c cho bệnh nhân đái tháo đường.