CƠN HEN CẤP LÀ GÌ?

Hen cấp là một tình trạng bệnh lý đường hô hấp phổ biến, với triệu chứng hen khó thở là biểu hiện thường gặp khi bệnh nhân lên cơn hen cấp tính. Vậy, trong những trường hợp này, bệnh nhân và người xung quanh cần xử lý cơn hen cấp như thế nào? Hãy cùng Bệnh viện Đồng Nai 2 khám phá trong bài viết dưới đây!

Hen cấp là một tình trạng bệnh lý đường hô hấp phổ biến

Tìm hiểu về cơn hen cấp

Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về cơn hen cấp qua các thông tin sau đây:

Cơn hen cấp là gì?

Cơn hen cấp là tình trạng bùng phát nghiêm trọng của các triệu chứng như khó thở, cảm giác nặng ngực, thở rít, hoặc sự kết hợp của những triệu chứng này. Tình trạng này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn có nguy cơ dẫn đến tử vong.

Các triệu chứng thường phát sinh sau khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích, bao gồm: gắng sức quá mức, tiếp xúc với chất gây dị ứng (như khói thuốc lá, hóa chất, dị ứng thức ăn), thay đổi thời tiết, hoặc nhiễm virus hô hấp. Ngoài ra, một số yếu tố khác như sử dụng thuốc không đúng cách, cách sử dụng bình xịt không hiệu quả, hoặc tình trạng thai kỳ cũng có thể khởi phát cơn hen.

Cơn hen cấp gây ra các triệu chứng như khó thở, nặng ngực, thở rít,…

Các yếu tố thúc đẩy cơn hen

Các yếu tố kích thích cơn hen cấp tính có thể được tóm tắt như sau:

1. Dị ứng nguyên: Hít phải các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, hoặc lông thú vật có thể kích thích cơn hen.
2. Nhiễm siêu vi đường hô hấp: Các bệnh nhiễm virus, chẳng hạn như cúm hay cảm lạnh, có thể làm tăng nguy cơ bùng phát cơn hen.
3. Khói thuốc lá: Tiếp xúc với khói thuốc, dù là do hút thuốc hay khói thải, làm giảm hiệu quả của thuốc steroid và gây khó khăn trong việc kiểm soát tình trạng hen.
4. Thuốc: Một số loại thuốc như Aspirin, NSAIDs và beta-blockers có thể làm tình trạng hen nặng thêm. Khoảng 10% bệnh nhân hen kịch phát cần đặt nội khí quản đã từng sử dụng Aspirin.
5. Chất gây nghiện: Sử dụng các chất như cocaine, heroin và rượu có thể làm tăng nguy cơ cơn hen.
6. Hoạt động thể chất quá mức: Tập luyện mạnh mẽ, đặc biệt trong điều kiện thời tiết lạnh, có thể kích thích cơn hen.
7. Giảm liều steroid đột ngột: Bệnh nhân đã sử dụng corticoid trong thời gian dài nếu giảm liều quá nhanh có thể gặp phản ứng không mong muốn.
8. Lạm dụng thuốc cường giao cảm: Việc sử dụng quá mức thuốc này có thể gây phản ứng nghịch lý, dẫn đến cơn hen kịch phát.

Hít phải phấn hoa  có thể kích thích cơn hen cấp bất cứ lúc nào

Ai có thể bị cơn hen cấp tính?

Bệnh nhân hen, không phân biệt mức độ nặng hay nhẹ, đều có thể trải qua cơn hen cấp. Ngay cả những người kiểm soát tốt triệu chứng cũng có khả năng gặp phải tình trạng này. Vì vậy, việc luôn mang theo thuốc cắt cơn là điều rất cần thiết với việc xử lý cơn hen cấp cho những người mắc bệnh hen.

Triệu chứng điển hình của cơn hen cấp tính

Mỗi bệnh nhân hen phếquản có thể thể hiện triệu chứng khác nhau, và những triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác như COPD hay giãn phế quản.

Cơn hen khởi phát dần, thường vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi. Dấu hiệu cảnh báo bao gồm hắt hơi, sổ mũi, đau tức ngực, và ho khan. Khi nghiêm trọng, bệnh nhân có thể phải ngồi chống tay, thở há miệng, và ho khạc đờm đặc. Cơn hen cấp tính thường kèm theo chảy nước mũi, ngứa mũi, và mắt chảy nước. Triệu chứng gồm khó thở, khò khè, nặng ngực, ho, nói ngắt quãng, và có thể tím môi, lo âu, đổ mồ hôi.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể đối mặt với tình trạng thiếu oxy trong máu, dẫn đến thiếu máu não, mất ý thức và thậm chí nguy cơ tử vong. Do đó, việc nhận diện và can thiệp kịp thời là cực kỳ quan trọng để xử lý cơn hen cấp, từ đó đảm bảo an toàn cho bệnh nhân hen phế quản. Hành động nhanh chóng và chính xác không chỉ giúp giảm thiểu các triệu chứng mà còn có thể cứu sống người bệnh trong những tình huống nguy cấp.

Triệu chứng cơn hen cấp gồm khó thở, khò khè, nặng ngực

Xử trí khi có cơn hen cấp tính như thế nào?

Các cơn hen nặng có thể gây ra tình trạng khó thở nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng của bệnh nhân. Do đó, việc nắm rõ quy trình xử trí cơn hen kịch phát là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Nguyên tắc xử lý cơn hen cấp chung:

• Cơn hen phế quản nặng: Trong những trường hợp này, ưu tiên hàng đầu là sử dụng thuốc điều trị kịp thời. Việc này sẽ giúp làm giảm nhanh chóng các triệu chứng khó thở, cải thiện tình trạng hô hấp của bệnh nhân trước khi tiến hành bất kỳ thủ thuật hỗ trợ nào.
• Cơn hen kịch phát: Đối với các tình huống khẩn cấp, cần thực hiện các thủ thuật cứu sống ngay lập tức. Sau khi đã ổn định tình hình, việc sử dụng thuốc điều trị sẽ được thực hiện để duy trì tình trạng ổn định của bệnh nhân.

Bước 1: Bảo đảm oxy máu

Trong tình huống khẩn cấp với bệnh nhân hen phế quản, cần thực hiện các bước sau:

1. Bóp bóng oxy: Sử dụng mặt nạ oxy với lưu lượng 10-12 lít/phút để cung cấp oxy cho bệnh nhân.
2. Đặt ống nội khí quản: Nếu bệnh nhân vẫn khó thở, cần đặt ống nội khí quản và bóp bóng để thông khí.
3. Mở khí quản cấp cứu: Nếu bệnh nhân ngạt thở nghiêm trọng, cần mở khí quản để giúp họ thở.

Bước 2: Các thuốc sử dụng trong cơn hen kịch phát

Adrenalin:

• Tiêm tĩnh mạch: 0,3 mg. Nếu sau 5 phút không thấy giãn phế quản hoặc huyết áp không ổn định, tiêm lại liều tương tự.
• Truyền liên tục: 0,2-0,3 µg/kg/phút qua đường tĩnh mạch, điều chỉnh theo phản ứng của bệnh nhân (co thắt phế quản, huyết áp, nhịp tim).
• Chú ý: Không dùng cho bệnh nhân suy tim, bệnh mạch vành, huyết áp cao, hoặc rối loạn nhịp tim.

Terbutalin, Salbutamol và Aminophylin:

• Terbutalin: Tiêm 0,5 mg pha với NaCl 0,9% hoặc Glucose 5%, khởi đầu tốc độ 0,5 mg/giờ (0,1-0,2 µg/kg/phút) và tăng dần sau mỗi 15 phút đến khi có hiệu quả.
• Salbutamol: Truyền tĩnh mạch hoặc tiêm dưới da 0,5 mg mỗi 4-6 giờ.
• Aminophylin: Tiêm tĩnh mạch chậm 5 mg/kg trong 20 phút, sau đó truyền liên tục 0,6 mg/kg/giờ. Cần theo dõi cẩn thận để tránh ngộ độc (nhịp tim nhanh, co giật, buồn nôn) nếu liều vượt quá 10 mg/kg/24 giờ.

Corticosteroid:

• Sử dụng Methylprednisolone 40 mg hoặc Hydrocortison 100 mg tiêm tĩnh mạch cứ 3-4 giờ một lần. 

Bước 3: Điều trị phối hợp

Trong quá trình xử lý cơn hen cấp, việc truyền dịch là rất quan trọng, với tổng lượng nước khoảng 2-3 lít/ngày nếu bệnh nhân không mắc suy tim hoặc tăng huyết áp.

Ngoài ra, cần sử dụng kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm khuẩn. Trước khi kê đơn, hãy xác minh kỹ tiền sử dị ứng thuốc của bệnh nhân để tránh rủi ro. Nên tránh sử dụng Penicillin do khả năng gây dị ứng cao, cùng với các nhóm thuốc như Macrolid và Quinolon, vì chúng có thể làm tăng tác dụng phụ của Aminophylin.

Hiểu rõ quy trình xử trí cơn hen kịch phát giúp giảm rủi ro và bảo vệ bệnh nhân

Trường hợp: Nếu cơn hen phế quản nhẹ

Cách xử lý cơn hen cấp nhẹ:

• Xịt hít thuốc: Mỗi lần xịt 2 nhát.
• Sau 20 phút: Nếu triệu chứng không giảm, xịt hít thêm 2 nhát.
• Sau 20 phút tiếp theo: Nếu triệu chứng vẫn không cải thiện, tiếp tục xịt thêm 2 nhát nữa và lập tức đưa bệnh nhân đến bệnh viện.

Cách đối phó với tình trạng hen khó thở mạn tính

Đối với những bệnh nhân gặp phải tình trạng hen khó thở mạn tính, có thể thực hiện một số phương pháp sau để giúp cải thiện tình trạng hô hấp:

1. Thở chậm và sâu: Hãy nhẹ nhàng hít không khí qua mũi, rồi từ từ thở ra bằng miệng hoặc mũi, đồng thời duy trì tâm lý thoải mái.
2. Thói quen thở đúng cách: Khi leo cầu thang hoặc đi bộ, hãy cố gắng hít thở theo nhịp mà bạn cảm thấy thoải mái và tự nhiên nhất.
3. Thay đổi vị trí cơ thể: Nếu bạn cảm thấy khó thở, hãy thử thay đổi tư thế, như đứng lên hoặc ngồi xuống, để mở rộng đường thở.
4. Quản lý nhịp thở: Đảm bảo vùng ngực và vai của bạn luôn ở tư thế thoải mái, điều này sẽ giúp bạn thở dễ dàng hơn.

Xem thêm vềcác bệnh:

Điều trị liệt mặt ngoại biên

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Phương pháp giúp hạn chế tình trạng hen khó thở 

Để xử lý cơn hen cấp hiệu quả, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

1. Vận động hợp lý: Tập thể dục thường xuyên nhưng tránh các hoạt động cường độ cao. Nên chọn các bài tập nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ để duy trì sức khỏe.
2. Chế độ dinh dưỡng: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm nhiều calo, đồ uống có gas và các món dễ gây dị ứng thức ăn. Nên bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin D, A, C, chất chống oxy hóa, omega-3, cùng với rau củ và trái cây tươi.
3. Lưu ý sức khỏe: Thực hiện khám sức khỏe định kỳ, tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, luôn mang theo thuốc dự phòng, không hút thuốc lá, giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi, tiêm vắc xin cúm hàng năm và duy trì chỉ số cơ thể trong mức hợp lý.

Nên bổ sung thực phẩm giàu vitamin D, A, C, omega-3 và nhiều rau củ

Trên đây là các biện pháp cần thiết để xử lý cơn hen cấp. Hãy theo dõi triệu chứng khi cơn hen xuất hiện và can thiệp kịp thời. Nếu cần thêm thông tin hoặc hỗ trợ, liên hệ với Bệnh viện Đồng Nai 2 để được tư vấn và đặt lịch khám. Chúng tôi luôn sẵn sàng phục vụ bạn!

Thông tin liên hệ:

Địa chỉ : 02 Đồng Khởi, P. Tam Hòa, TP. Biên Hòa, Đồng Nai

Số fax :02518 878 666

Số hotline : 0933 02 9999

Email : benhviendongnaib@benhviendongnai.com.vn

Website : https://benhviendongnai.com.vn