Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là tình trạng viêm mạn tính ở niêm mạc đường hô hấp, dẫn đến giảm chức năng thông khí của phổi. Người bệnh thường gặp khó khăn khi thở do đường thở bị hẹp và có thể trải qua các đợt cấp làm tình trạng bệnh nặng thêm.

COPD là tình trạng viêm mạn tính, giảm chức năng hô hấp

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một tình trạng viêm và tổn thương phổi, làm hẹp không gian phổi và gây tắc nghẽn luồng khí, dẫn đến khó khăn trong hô hấp. Các triệu chứng phổ biến bao gồm khó thở, thở khò khè, hụt hơi, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ và ho kéo dài có đờm.

Nguyên nhân chủ yếu của COPD là do hút thuốc lá, và nguy cơ mắc bệnh tăng theo mức độ và thời gian hút. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể phát triển ở những người không hút thuốc.

Dấu hiệu nhận biết bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) thường khởi phát với những triệu chứng mờ nhạt, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác. Những dấu hiệu ban đầu thường gặp bao gồm:

• Khó thở, đặc biệt khi tham gia các hoạt động thể lực.
• Thở khò khè và cảm giác tức ngực.
• Ho kéo dài kèm theo đờm.
• Mệt mỏi và thiếu sức sống.
• Sốt nhẹ và cảm giác lạnh.

Khi bệnh tiến triển, bệnh nhân có thể trải qua cảm giác mệt mỏi gia tăng, chán ăn và giảm cân không mong muốn. Ngoài ra, các đợt cấp có thể xảy ra, làm cho triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn và kéo dài, có thể cần đến điều trị nội trú bằng kháng sinh và hỗ trợ hô hấp.

Rất nhiều người bệnh thường chủ quan với những triệu chứng ban đầu này, dẫn đến tình trạng khó thở trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí xảy ra cả khi nghỉ ngơi. Vì vậy, việc phát hiện sớm và có can thiệp kịp thời là rất cần thiết để quản lý hiệu quả bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường khởi phát với những triệu chứng mờ nhạt

Nguyên nhân của COPD là gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) chủ yếu do các yếu tố môi trường tác động, trong đó khói thuốc lá là nguyên nhân chính, chiếm trên 90% số ca mắc bệnh. Bên cạnh đó, các yếu tố ô nhiễm khác như khói thuốc lào, khí thải từ phương tiện giao thông và khí độc từ hoạt động công nghiệp cũng góp phần làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.

Ngoài ra, các yếu tố nội tại như sự thiếu hụt hoặc bất thường trong gen, chẳng hạn như tình trạng thiếu hụt enzyme alpha 1 antitrypsin do đột biến gen, cũng đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành COPD. Theo thống kê, khoảng 20-30% những người hút hơn 20 điếu thuốc lá mỗi ngày có khả năng xuất hiện các triệu chứng của bệnh, dù là sớm hay muộn.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính chủ yếu do các yếu tố môi trường tác động

Chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) thường được chẩn đoán ở những người trên 40 tuổi, đặc biệt là những người có tiền sử hút thuốc lá hoặc tiếp xúc lâu dài với khói bụi. Chẩn đoán chủ yếu dựa vào sự hiện diện của rối loạn thông khí tắc nghẽn cố định.

Đo chức năng hô hấp qua hô hấp ký là phương pháp chính để đánh giá mức độ nặng của COPD. Xét nghiệm này cung cấp thông tin chi tiết về lưu lượng khí lưu thông trong phổi và phế quản, thực hiện đơn giản, không gây đau đớn và an toàn cho người bệnh.

Hô hấp ký có vai trò quan trọng trong:

• Chẩn đoán và phân biệt COPD với các bệnh phổi khác như hen phế quản.
• Đánh giá mức độ tắc nghẽn phế quản.
• Theo dõi tiến triển bệnh.
• Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Ngoài hô hấp ký, các xét nghiệm như đo dung tích phổi, thể tích khí cặn và khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch (DLCO) cũng hỗ trợ trong việc đánh giá tình trạng bệnh.

Dựa vào kết quả đo chức năng hô hấp, bác sĩ có thể phân chia bệnh thành các giai đoạn:

• Giai đoạn sớm: Bệnh nhân có triệu chứng viêm niêm mạc đường thở, ho khạc đờm kéo dài, và khó thở khi tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ như khói thuốc.
• Giai đoạn muộn: Bệnh tiến triển nặng, khó thở khi gắng sức, và ở giai đoạn nặng (giai đoạn 4), bệnh nhân có thể khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi, kèm theo các triệu chứng như phù chân và tím môi.

Bài viết xem thêm:

Suy thận sống được bao lâu?

Xơ giữa động mạch

Phương pháp điều trị bệnh tắc nghẽn mãn tính

Đến nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị nào có thể hoàn toàn khỏi bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Tuy nhiên, nếu bệnh nhân nghiêm túc tuân thủ các hướng dẫn điều trị từ bác sĩ, họ có khả năng kiểm soát tình trạng bệnh hiệu quả hơn, từ đó giảm thiểu số lần tái phát và nguy cơ phải nhập viện. 

Bệnh COPD có nguy hiểm không? Biến chứng bệnh COPD

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hiện là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba trên toàn cầu. Tỷ lệ tử vong do COPD ngày càng tăng, phản ánh tác động nghiêm trọng của căn bệnh này đối với sức khỏe cộng đồng.

1. Tràn khí màng phổi

Trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), đường dẫn khí bị tắc nghẽn kéo dài khiến không khí hít vào không thể thoát hết ra ngoài, gây tích tụ khí trong phế nang. Tình trạng này làm phế nang phình to, thành mỏng dần và dễ vỡ, dẫn đến nguy cơ tràn khí vào khoang màng phổi.

Khi xảy ra tràn khí màng phổi, người bệnh thường cảm thấy đau ngực đột ngột ở bên tràn khí, khó thở dữ dội và có thể kèm theo ho. Trường hợp tràn khí áp lực dương hoặc tràn khí có van, khí chỉ thoát theo một chiều vào khoang màng phổi, tạo áp lực lớn làm xẹp phổi nhanh chóng, gây suy hô hấp nghiêm trọng và nguy hiểm đến tính mạng nếu không cấp cứu kịp.

Tràn khí màng phổi gây đau ngực, khó thở, ho đột ngột

2. Bệnh tim

Khoảng 20-70% bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có nguy cơ bị suy tim. Ở giai đoạn nặng, không khí không được lưu thông hiệu quả, dẫn đến giảm nồng độ oxy trong máu và tăng cường tích tụ khí carbon dioxide do tổn thương vách phế nang.

Tình trạng thiếu oxy kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của nhiều cơ quan, đặc biệt là hệ tim mạch. Khi tổn thương phế nang và phế quản gia tăng, áp lực trong tuần hoàn phổi tăng lên, khiến tim phải làm việc nhiều hơn. Kết quả là, tim có thể giãn nở và dẫn đến suy tim phải, một biến chứng thường gặp ở bệnh nhân COPD. Những người có cả COPD và suy tim phải được gọi là tâm phế mạn, làm cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

3. Giảm tuổi thọ

Bệnh nhân COPD có tuổi thọ giảm, đặc biệt khi bệnh tiến triển nặng. Thống kê cho thấy đã có khoảng 30% tử vong do suy hô hấp, xấp xỉ 13% do suy tim, cùng các nguyên nhân khác như nhiễm trùng hô hấp, rối loạn nhịp tim, ung thư phổi và nhồi máu phổi.

Bệnh nhân COPD có tuổi thọ giảm, đặc biệt khi bệnh tiến triển nặng

4. Tàn phế

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có thể gây tàn phế nặng nề, theo tiêu chuẩn đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới. Hai khía cạnh chính của tàn phế trong COPD bao gồm:

• Tàn phế hô hấp: Khó thở kéo dài và đau nhức cơ làm giảm khả năng vận động, khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày.
• Tàn phế về mặt xã hội: Người bệnh thường cảm thấy bị cô lập, phụ thuộc vào người khác trong sinh hoạt, dẫn đến tình trạng trầm cảm và chất lượng cuộc sống suy giảm. Khoảng 60% bệnh nhân cần thở oxy dài hạn và phải nằm tại chỗ từ 16-18 giờ mỗi ngày, làm tăng nguy cơ trầm cảm và khiến người bệnh ngày càng cảm thấy bất lực.

Xem thêm: Gan nhiễm mỡ có chữa được không?

Khi nào người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần đi bác sĩ?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là một bệnh lý đường hô hấp mạn tính có tiến triển chậm, thường bị bỏ qua và phát hiện muộn. Đối tượng trên 40 tuổi, đặc biệt là người hút thuốc hoặc thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nếu xuất hiện triệu chứng mệt mỏi, khó thở khi gắng sức, ho dai dẳng và khạc đờm kéo dài, nên đến cơ sở y tế để kiểm tra và chẩn đoán kịp thời.

Nhiều người lo ngại về mức độ nguy hiểm và nơi điều trị thích hợp cho bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Người bệnh nên chọn cơ sở y tế đáng tin cậy, nơi có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị tiên tiến để đảm bảo chất lượng điều trị.

Phòng ngừa và quản lý COPD mà bạn nên biết

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có thể diễn tiến nhanh và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho tim, phổi và các cơ quan khác. Dù chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, việc điều trị sớm và quản lý bệnh đúng cách có thể giúp giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, và nâng cao chất lượng cuộc sống. Một số biện pháp quản lý bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hiệu quả gồm:

• Ngừng hút thuốc: Hút thuốc lá là nguyên nhân chính làm nặng bệnh. Tránh thuốc lá và các tác nhân gây kích ứng như khói bụi, hóa chất là điều cần thiết.
• Dùng thuốc theo hướng dẫn: Sử dụng các loại thuốc giãn phế quản dạng hít hoặc khí dung đúng cách giúp duy trì chức năng phổi và giảm triệu chứng.
• Tiêm phòng đầy đủ: Tiêm vắc xin cúm, phế cầu và ho gà giúp ngăn ngừa các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp và hạn chế đợt cấp COPD.
• Chế độ sinh hoạt lành mạnh: Duy trì cân nặng hợp lý, kết hợp với các bài tập thở (như thở chúm môi, thở bụng) sẽ cải thiện sức khỏe hô hấp và hỗ trợ kiểm soát bệnh tốt hơn.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là một bệnh lý nguy hiểm, đòi hỏi sự kiểm soát liên tục và nghiêm ngặt. Ở mọi giai đoạn, bệnh nhân cần tuân thủ phác đồ điều trị theo chỉ định để giảm triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh. Phát hiện và can thiệp sớm giúp cải thiện hiệu quả kiểm soát, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Đội ngũ bác sĩ của Bệnh viện Đồng Nai 2 luôn sẵn sàng hỗ trợ điều trị và cung cấp các giải pháp y tế chuyên nghiệp về bệnh lý hô hấp. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và đặt lịch khám khi cần.

BS CK1 Mai Thị Hà – Phó khoa Nội Tổng hợp 1 – Bệnh viện Đồng Nai -2