Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mà mẹ bầu nên biết

Mang thai trong 3 tháng đầu là một hành trình thiêng liêng và hạnh phúc, nhưng cũng đi kèm nhiều lo âu cho các mẹ bầu. Đây là giai đoạn then chốt khi thai nhi bắt đầu hình thành và phát triển những cơ quan chức năng quan trọng đầu tiên. Vì vậy, việc trang bị đầy đủ kiến thức về những điều cần kiêng kỵ là điều hết sức cần thiết để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé. Bệnh viện Đồng Nai -2 đã tổng hợp chi tiết những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai để các mẹ bầu có thể tham khảo và chăm sóc bản thân tốt nhất.

Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mà mọi mẹ bầu cần biết

Vì sao mẹ bầu cần kiêng kỵ khi mang thai 3 tháng đầu

Ba tháng đầu thai kỳ được xem là “giai đoạn vàng” nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu mẹ bầu không cẩn trọng. Đây là thời điểm mà phôi thai bắt đầu hình thành và phát triển các cơ quan thiết yếu như não bộ, tim, gan, thận…

Bất kỳ tác động tiêu cực nào từ môi trường bên ngoài hoặc thói quen sinh hoạt không lành mạnh của mẹ đều có thể gây ảnh hưởng tiêu cực, làm tăng nguy cơ sẩy thai, dị tật bẩm sinh, hoặc ảnh hưởng sức khỏe lâu dài của thai nhi. Chính vì vậy, việc hiểu và tránh những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai dưới đây sẽ đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Xem thêm vềcác mốc khám thai quan trọng

Tổng hợp những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai 

Sau đây là những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai của thai kỳ, mà các mẹ bầu cần đặc biệt lưu tâm. Việc tuân thủ những điều này sẽ giúp mẹ bầu giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn trong giai đoạn quan trọng này.

Tránh căng thẳng và lo âu

Đây là tình trạng trong những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mà mỗi mẹ bầu đề có thể gặp phải. Trong thai kỳ, đặc biệt là 3 tháng đầu, căng thẳng kéo dài có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của mẹ bầu, đồng thời ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Sự gia tăng hormone cortisol có thể gây mất ngủ, giảm cảm giác ngon miệng, tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non.

Để giảm căng thẳng và giữ cho tâm trạng vui vẻ, mẹ bầu hãy áp dụng các phương pháp thư giãn như yoga dành cho mẹ bầu, thiền, nghe nhạc nhẹ, đọc sách, hoặc tham gia các hoạt động giải trí lành mạnh.

Không nên mang giày cao gót

Giày cao gót có thể gây khó khăn trong di chuyển, làm tăng nguy cơ té ngã, ảnh hưởng đến tư thế, và tạo áp lực lớn lên cột sống cũng như các khớp của mẹ bầu. Điều này không chỉ gây đau lưng, mỏi chân mà còn có khả năng ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Mẹ bầu nên lựa chọn giày đế thấp, giày thể thao, hoặc giày bệt có độ bám tốt để đảm bảo an toàn và thoải mái.

Nguy cơ té ngã và đau lưng khi mang giày cao gót với mẹ bầu

Kiêng ăn thực phẩm sống và tái

Ngoài việc chú trọng đến quản lý sức khỏe thể chất và tinh thần trong thai kỳ, mẹ bầu cũng cần xây dựng một chế độ dinh dưỡng cân đối, đồng thời tuân thủ các nguyên tắc an toàn, tránh mắc phải những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai. Bởi lúc này, hệ tiêu hóa của mẹ bầu trong 3 tháng đầu trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị kích ứng và khó tiêu hóa thực phẩm sống hoặc tái chín. 

Các loại thực phẩm chưa được nấu chín kỹ như sushi, gỏi, hoặc thịt tái tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn và ký sinh trùng như Salmonella, Listeria, hoặc Toxoplasma. Nhiễm các tác nhân này có thể dẫn đến sảy thai, sinh non, hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Ngoài nguy cơ nhiễm khuẩn, việc tiêu thụ thực phẩm chưa chín kỹ có thể gây đầy bụng, khó tiêu, làm gián đoạn quá trình hấp thu dinh dưỡng quan trọng cho cả mẹ và bé. Vì vậy, mẹ bầu cần đảm bảo thực phẩm luôn được nấu chín kỹ trước khi sử dụng.

Ngoài ra, mẹ bầu cũng nên kiểm soát lượng đồ ngọt tiêu thụ để tránh nguy cơ mắc các vấn đề như tiểu đường thai kỳ hoặc tăng cân quá mức. Do đó, mẹ bầu nên ưu tiên các món ăn chín kỹ, dễ tiêu hóa và một chế độ ăn cân bằng sẽ giúp mẹ và bé phát triển khỏe mạnh trong suốt thai kỳ.

Xem thêm bài viết: Chi phí khám sàng lọc thai nhi hết bao nhiêu tiền?

Tránh vận động mạnh, làm việc nặng

Một trong những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai là các hoạt động có cường độ cao hoặc lao động nặng nhọc. Bởi 3 tháng đầu là giai đoạn quan trọng, phôi thai đang làm tổ và phát triển. Các hoạt động quá sức, nâng đồ nặng, hoặc vận động mạnh có thể gây áp lực lên vùng bụng, làm tăng nguy cơ co thắt tử cung và dẫn đến sảy thai. Mẹ bầu nên ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, hoặc yoga dành riêng cho bà bầu để hỗ trợ sức khỏe.

Không nên tự ý dùng thuốc

Trong 3 tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu không nên tự ý dùng thuốc mà không có sự tư vấn của bác sĩ. Bởi đây là thời điểm thai nhi đang hình thành các cơ quan quan trọng như tim, não, tay chân và hệ thần kinh. Bất kỳ tác động nào từ thuốc không phù hợp có thể làm gián đoạn quá trình phát triển tự nhiên của của thai nhi, thậm chí có nguy cơ gây dị tật hoặc sảy thai.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc bừa bãi có thể dẫn đến các biến chứng cho mẹ bầu, như ảnh hưởng đến huyết áp, chức năng gan, thận hoặc gây dị ứng không mong muốn. Do đó, nếu mẹ bầu gặp phải vấn đề sức khỏe cần điều trị, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để lựa chọn loại thuốc an toàn nhất.

Kiêng quan hệ tình dục

Trong 3 tháng đầu, đặc biệt là với các mẹ có tiền sử sảy thai, chảy máu âm đạo hoặc các dấu hiệu bất thường, bác sĩ thường khuyến cáo hạn chế quan hệ tình dục để giảm nguy cơ kích thích tử cung. Mẹ bầu nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn phù hợp theo tình trạng sức khỏe cụ thể.

Không nên xoa bụng quá nhiều

Giai đoạn đầu thai kỳ là thời điểm thai nhi vừa mới làm tổ trong tử cung và cần thời gian để ổn định. Hành động xoa bụng quá nhiều có thể kích thích các cơn co thắt tử cung, làm tăng nguy cơ động thai, sảy thai hoặc sinh non.

Theo một số nghiên cứu, thai nhi có khả năng cảm nhận những tác động từ môi trường bên ngoài, và việc xoa bụng thường xuyên có thể gây ra cảm giác khó chịu. Nếu thực hiện không đúng cách hoặc dùng lực quá mạnh, thao tác này có thể gây áp lực lên vùng bụng, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Vì vậy, mẹ bầu nên xoa bụng nhẹ nhàng, với mức độ vừa phải và chỉ thực hiện khi cần thiết. Khi massage bụng, nên di chuyển tay theo chiều kim đồng hồ, tránh dùng lực mạnh hoặc kéo dài thời gian quá lâu. Thời điểm thích hợp nhất để thực hiện là vào buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp chăm sóc nào liên quan đến thai kỳ.

Tránh dùng bia rượu, cafein

Các loại đồ uống như bia, rượu, cà phê, trà đặc hay nước ngọt có ga chứa các chất kích thích có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe thai nhi. Chúng làm ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh, tim mạch và não bộ của bé, đồng thời tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hoặc bé nhẹ cân khi sinh. Mặc dù một số nghiên cứu cho rằng tiêu thụ dưới 200 mg caffeine mỗi ngày có thể an toàn, nhưng mẹ bầu vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để nhận hướng dẫn phù hợp và tránh hoàn toàn bia rượu trong suốt thai kỳ.

Mẹ bầu nên tránh hoàn toàn bia rượu trong suốt thai kỳ

Hạn chế đứng hoặc ngồi quá lâu

Đứng hoặc ngồi trong thời gian dài có thể gây áp lực lớn lên tĩnh mạch ở chân, dẫn đến phù nề, đau nhức, và tăng nguy cơ mắc bệnh liên quan đến tĩnh mạch. Ngoài ra, việc này cũng có thể gây mỏi lưng và làm giảm lưu thông máu đến tử cung. Mẹ bầu nên thay đổi tư thế thường xuyên, kết hợp đi lại nhẹ nhàng sau mỗi thời gian ngồi hoặc đứng lâu.

Hạn chế di chuyển bằng máy bay

Sự thay đổi áp suất và môi trường khép kín trên máy bay, đặc biệt trong các chuyến bay dài, có thể gây khó chịu hoặc tiềm ẩn nguy cơ đối với thai kỳ, nhất là trong giai đoạn 3 tháng đầu khi thai nhi chưa ổn định. Nếu cần di chuyển bằng máy bay, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn các biện pháp an toàn.

Không tiếp xúc hóa chất độc hại

Một số hóa chất đã được chứng minh có khả năng gây dị tật bẩm sinh, đặc biệt trong 3 tháng đầu khi thai nhi đang phát triển các cơ quan quan trọng. Tiếp xúc với hóa chất có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và thần kinh của bé, cũng như gây ra các vấn đề sức khỏe cho mẹ. 

Trong đó, các hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, chất tẩy rửa mạnh hoặc thuốc nhuộm tóc có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi, thậm chí làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Vì vậy, mẹ bầu nên hạn chế tiếp xúc trực tiếp với các loại hóa chất này và ưu tiên sử dụng sản phẩm an toàn, có nguồn gốc tự nhiên.

Không hút thuốc và đến gần người hút thuốc

Khói thuốc lá chứa hàng ngàn chất độc hại, có thể gây sảy thai, sinh non, chậm phát triển hoặc các vấn đề về hô hấp cho thai nhi. Mẹ bầu không nên hút thuốc và cần tránh xa môi trường có khói thuốc để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé.

Mẹ bầu nên tránh xa môi trường có người hút thuốc lá

Không tiếp xúc hóa chất

Một số hóa chất đã được chứng minh có khả năng gây dị tật bẩm sinh, đặc biệt trong 3 tháng đầu khi thai nhi đang phát triển các cơ quan quan trọng. Tiếp xúc với hóa chất có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và thần kinh của bé, cũng như gây ra các vấn đề sức khỏe cho mẹ. Mẹ bầu cần tránh xa môi trường chứa hóa chất và sử dụng các sản phẩm an toàn.

Không tắm quá nóng

Nhiệt độ nước quá cao trong khi tắm hoặc xông hơi có thể làm tăng thân nhiệt, đặc biệt trong giai đoạn đầu thai kỳ, và ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của thai nhi. Mẹ bầu nên tắm bằng nước ấm vừa phải, tránh ngâm mình trong nước nóng quá lâu và hạn chế xông hơi.

Không tiếp xúc với sơn

Hơi sơn chứa các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs), có thể gây hại đến hệ thần kinh và sự phát triển của thai nhi. Mẹ bầu nên tránh xa khu vực mới sơn hoặc đang sơn, đảm bảo không gian sống thông thoáng và an toàn.

Không thức quá muộn

Việc thức khuya gây rối loạn nhịp sinh học, làm suy giảm sản xuất hormone và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ miễn dịch của mẹ bầu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn làm giảm điều kiện phát triển tối ưu cho thai nhi. Mẹ bầu nên đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày và duy trì thói quen sinh hoạt điều độ.

Mẹ bầu nên duy trì giờ giấc sinh hoạt điều độ thay vì thức khuya

Hạn chế thực phẩm không phù hợp

Các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, hoặc bánh kẹo ngọt thường chứa nhiều chất béo không lành mạnh, đường và muối. Những thực phẩm này không cung cấp đủ dinh dưỡng và có thể gây bất lợi cho sức khỏe mẹ và thai nhi. Mẹ bầu cần tránh các loại thực phẩm nguy cơ cao như rau ngót sống, đu đủ xanh và dứa chưa chín.

Kiêng ăn quá mặn

Chế độ ăn mặn có thể gây giữ nước, phù nề, tăng huyết áp, và làm tăng nguy cơ tiền sản giật. Mẹ bầu nên giảm lượng muối trong khẩu phần ăn và tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối để bảo vệ sức khỏe tim mạch và thận.

Mẹ bầu nên hạn chế muối để tránh nguy cơ tiền sản giật

Không nên ăn nhiều đường

Việc nạp lượng đường cao dễ dẫn đến nguy cơ tiểu đường thai kỳ và tăng cân quá mức. Cả hai yếu tố này đều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe mẹ và bé. Hạn chế đồ ngọt, nước ngọt có ga và bánh kẹo là điều cần thiết.

Mẹ bầu nên tránh ăn quá nhiều đồ ngọt

Tránh tia X-quang, phóng xạ

Trong danh sách những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai, việc tránh tiếp xúc với tia X-quang và phóng xạ là rất quan trọng. Vì trong giai đoạn này, các cơ quan của thai nhi đang hình thành, tia X-quang có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tế bào. Mẹ bầu cần tuyệt đối tránh tiếp xúc với tia X-quang, trừ trường hợp thực sự cần thiết và phải có chỉ định của bác sĩ kèm áo bảo vệ đặc biệt.

Hạn chế ăn quá no

Ăn quá no làm tăng áp lực lên dạ dày, gây đầy hơi, ợ nóng, và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Mẹ bầu nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày để tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn.

Không khiêng vác vật nặng

Mang vác vật nặng tạo áp lực lớn lên vùng bụng và tử cung, gây căng thẳng cho cơ thể mẹ, dẫn đến đau lưng, đau thần kinh tọa, hoặc nguy cơ co thắt tử cung, làm tăng khả năng sảy thai hoặc sinh non. Mẹ bầu nên nhờ người thân giúp đỡ với những công việc nặng.

Mẹ bầu nên tránh nâng vật nặng để bảo vệ thai kỳ

Tránh tiếp xúc với động vật

Trong ba tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu cần thận trọng khi tiếp xúc với động vật, đặc biệt là những loài chưa được tiêm phòng hoặc sống trong môi trường không đảm bảo vệ sinh. Một số loài như mèo có thể mang ký sinh trùng Toxoplasma gondii, gây bệnh toxoplasmosis— nguy cơ tiềm ẩn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi, dẫn đến dị tật bẩm sinh hoặc sảy thai.

Ngoài ra, phân động vật có thể chứa vi khuẩn nguy hiểm như E. coli và Salmonella, có thể gây nhiễm trùng đường ruột, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu và sự phát triển của thai nhi. Lông, nước bọt hoặc chất thải của động vật cũng có thể gây dị ứng hoặc nhiễm trùng da, đặc biệt với mẹ bầu có hệ miễn dịch yếu.

Để đảm bảo an toàn, mẹ bầu nên hạn chế tiếp xúc với động vật, đặc biệt là khi dọn dẹp chất thải. Nếu cần chăm sóc thú cưng, hãy sử dụng găng tay, khẩu trang và rửa tay sạch bằng xà phòng ngay sau khi tiếp xúc để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Tránh tiếng ồn

Tiếng ồn lớn và kéo dài gây căng thẳng thần kinh cho mẹ bầu và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thính giác thai nhi. Mẹ bầu nên tránh các môi trường ồn ào hoặc sử dụng biện pháp bảo vệ thính giác.

Không ăn đồ cay nóng

Thực phẩm cay có thể gây khó tiêu, kích ứng dạ dày và làm tình trạng ợ nóng trở nên nghiêm trọng. Ngoài ra, chất capsaicin trong món cay còn làm tăng nguy cơ trĩ, một vấn đề phổ biến ở mẹ bầu. Hạn chế đồ cay là giải pháp an toàn hơn.

Không nên đi đường xa

Đi bộ hoặc di chuyển đường dài, nhất là trên đường gập ghềnh, dễ khiến mẹ bầu mệt mỏi và căng thẳng, làm tăng nguy cơ động thai hoặc sảy thai. Nếu phải di chuyển xa, cần lên kế hoạch nghỉ ngơi hợp lý và hạn chế đi qua những đoạn đường xóc nảy.

Mẹ bầu nên tránh đi đường xóc nảy để bảo vệ thai kỳ

Nắm vững những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của mẹ và sự phát triển an toàn của thai nhi. Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai không chỉ giúp mẹ bầu tránh được những rủi ro không đáng có mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho thai kỳ. Để có một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh, mẹ bầu nên theo dõi sức khỏe thường xuyên và tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ chuyên khoa phụ sản tại Bệnh viện Đồng Nai -2.

Xem thêm: Thai sản trọn gói – Gói sinh vuông tròn tại Bệnh Viện Đồng Nai -2